UL. SOKOLSKA 3
KATOWICE
731-993-791
logopeda@drzewomowy.pl
Noworodek reaguje na głosy i dzwięki. Przerywa płacz lub ssanie słyszac głos. Wycisza się lub uśmiecha gdy do niego mówimy.
W pierwszych tygodniach życia dziecko komunikuje się z otoczeniem za pomocą krzyku i płaczu. W ten instynktowny sposób informuje najbliższych o swoich potrzebach. Intonacja płaczu różni się w zależności od potrzeby jakie dziecko manifestuje.
Mlaskanie i cmokanie, które pojawiają się w tym okresie przygotowują układ artykulacyjny do wydawania dźwięków.
Dziecko aktywnie odwraca głowę w kierunku źródła dźwięku. Zauważa zmiany w intonacji naszego głosu. Reaguje na muzykę.
Pojawiają się dźwięki gardłowe, tylnojęzykowe typu: agu, ga, kha, ya, aa, uu. Także serie dźwięków oparte na spółgłoskach nie mające postaci sylaby. Głużenie jest najczęściej emanacją pozytywnych uczuć dziecka, często można je usłyszeć po przebudzeniu dziecka. Należy pamiętać że głużą wszystkie dzieci, również te niesłyszące.
Dziecko skupia na nas uwagę gdy do niego mówimy. Gestami odpowiada na proste pytania, spełnia proste polecenia. Naśladuje działania dorosłych.
W drugiej połowie pierwszego roku życia niemowlę zaczyna w sposób zamierzony powtarzać dźwięki, które wypowiedziało przypadkowo lub usłyszało w otoczeniu. Ciągi dźwięków nie mają już przypadkowego charakteru, w każdym składniku serii występuje samogłoska np.: te-de-ge; ba-ba-be; da-da-dy; ma-ma-me. W początkowym okresie obserwuje się znaczną zmienność wydawanych dźwięków. Stopniowo wytwarzają się skojarzenia między obrazem przedmiotu a jego dźwiękowym odpowiednikiem, zanim jednak dziecko zacznie wypowiadać pierwsze słowa porozumiewać się będzie wskazując przedmioty. Kluczowy dla gaworzenia jest zmysł słuchu dlatego też dzieci niesłyszące nie gaworzą.
Dziecko potrafi wskazać znane przedmioty lub niektóre części ciała(np. nos, oko). Rozumie i wykonuje proste zadania (np. "zrób papa"). Potrafi na dłuższą chwilę skupić uwagę słuchając opowiadań lub wierszyków.
Ciągi dźwięków realizowane w późnym okresie gaworzenia stanowią podstawę pierwszych wyrazów dziecka. Są to najczęściej nazwy osób: mama; dada; tata; papa, żądania : da, wyrażanie sprzeciwu : ne. Znaczenie tym ciągom dźwięków nadają dorośli. Kluczowe w przejściu między okresem prelingwalnym a lingwalnym jest uświadomienie sobie przez dziecko istoty znaku językowego.
Moment (około 9 miesiąca życia), w którym dziecko zda sobie sprawę że wypowiadane dźwięki mają moc sprawczą stanowi kamień milowy w rozwoju dziecka i bardzo wyraźnie motywuje je do dalszych wysiłków.
Do końca pierwszego roku życia dziecko powinno używać właściwie wszystkich samogłosek (oprócz nosowych: ą, ę) oraz spółgłosek: p,b,m,n,t,k,ś. Pozostałe spółgłoski są zastępowane podobnymi a grupy spółgłoskowe są upraszczane.
W okresie wypowiedzi jednowyrazowej dziecko używa 50-100 wyrazów, z czego znaczną większość stanowią wykrzyknienia i rzeczowniki wyrażające stan emocjonalny dziecka.
18-24 MIESIĘCY - WYPOWIEDZI DWUWYRAZOWE
W momencie kiedy pojawia się drugi wyraz, wypowiedzi dziecka przestają być hasłowymi wypowiedziami-sygnałami a zaczynają przybierać strukturę wypowiedzi dorosłych: wykonawca czynności - czynność. Charakterystyczne dla tego okresu jest wypowiadanie tylko pierwszej sylaby albo końcówki wyrazu (np. baba ała - babcia dała, da-daj)
W tym okresie słownik bierny dziecka gwałtownie się rozrasta i obejmuje ok. 500 wyrazów, ponadto zmienia się struktura słownika, wzrasta ilość czasowników, przymiotników i przysłówków.
Dziecko w tym wieku wykonuje bardziej złożone instrukcje( np. "włóż misia do łóżka i przykryj kocykiem"). Rozróżnia przeciwieństwa (np. duży-mały, zimny-ciepły).
Po drugim roku życia pojawiają się w wypowiedzi dziecięcej trzeci i dalsze wyrazy. Dziecko w tym wieku ma już opanowaną podstawową strukturę składniową: wykonawca-czynność-przedmiot czynności. Nazywa większość przedmiotów znanych z otoczenia. Stosuje przeczenia, używa liczby mnogiej. Potrafi powiedzieć jak ma na imię.
W tym okresie dziecko powinno już wypowiadać głoski:
-wargowe: p,b oraz zmiękczone: pi, bi, mi
-wargowo-zębowe: f, fi, w, wi
-przedniojęzykowo-zębowe: t,d,n
-przedniojęzykowo-dziąsłowe: l
-środkowojęzykowe: ś,ź,ć,dź,ń,gi,ki
-tylnojęzykowe: k,ch,g
Realizuje polecenia głosowe z innego pokoju i komunikaty z telewizora. Dziecko jest w stanie porozumieć się z osobami obcymi. Buduje dłuższe wypowiedzi, zadaje wiele pytań. Zazwyczaj mówi płynnie, jednakże w tym okresie może pojawić się tzw. rozwojowa niepłynność mowy, która zwykle ma charakter przejściowego regresu.
Pod koniec 4 roku życia może pojawić się głoska r, która wcześniej była wymawiana jako j lub l albo pomijana. W tym wieku gwałtownie wzrasta zasób słownikowy dziecka i wynosi średnio 1500 słów ( dla porównania dorośli średnio dysponują 7-9 tysiącami słów) a struktura tego słownika jest zbliżona do słownika umysłowego dorosłych.
Dziecko potrafi odpowiadać na pytania lub opowiedzieć treść usłyszanego opowiadania. W tym okresie pojawiają się najtrudniejsze głoski: sz, ż, cz, dż. Mowa dziecka jest już w zasadzie w pełni zrozumiała. Grupy spółgłoskowe mogą być jeszcze upraszczane w nagłosie i sródgłosie wyrazów, co zanika około 6 roku życia. Zasób słów to średnio 2000-3000.
Dziecko realizuje rozbudowane instrukcje. Rozumie morał usłyszanego opowiadania. Rozpoznaje i interpretuje prawidłowo stosowane powszechnie symbole.
Mowa jest poprawna i wyraźna, wszystkie głoski artykułowane są prawidłowo. Dziecko opowiadając historię lub odpowiadając na pytania, potrafi budować zdania złożone. Jest w stanie opisać co widzi na ilustracji. Rozpoznaje podstawowe figury geometryczne.
Kiedy do logopedy?